Het verzet op deze plaats tegen regeldruk is verre, verre van origineel. Zo werd al in het jaar 2000 (zie hier het dossier) naar aanleiding van het rapport Regels zonder overlast een Adviescollege Toetsing Administratieve Lasten ingesteld. Tegenwoordig noemt dat college zich Actal. Het kreeg als taak, aldus het Staatsblad van 30 maart 2000, 'de regering en de beide kamers der Staten- Generaal te adviseren over:
a. de administratieve lasten voor het bedrijfsleven als gevolg van voorgenomen wetten, algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen;
b. door ministeries vastgestelde departementale actieprogramma’s inzake de reductie van administratieve lasten voor het bedrijfsleven als gevolg van bestaande regelgeving.''Actal wil bijdragen aan een samenleving waarin de overheid haar doelen verwezenlijkt en tegelijk mensen zo min mogelijk door regels worden belemmerd,' zo staat anno 2016 nog altijd op de website. Goed plan zou je denken. Maar ja, dat is het dus al zestien jaar. Hoe kan dat? En is de zaak in die jaren beter geworden?
Precies in de jaren dat Actal ontstond, gebeurde er iets dat de samenleving op zo goed als alle gebied ingrijpend veranderde:de digitalisering. Een van de belangrijkste oplossingen voor de regeldruk lag dan ook voor de hand. Inderdaad, digitalisering.
En dus verschenen als bij toverslag alom digitale portalen, digitale mogelijkheden en digitale formulieren.
- Werd de regeldruk hierdoor minder? Mmmm.
- Werd een en ander hierdoor gemakkelijker? Soms en voor sommigen.
- Kwamen er minder regels? Nee, eerder meer.
Zijn we er, kortom, in die zestien jaar op vooruit gegaan? Het is moeilijk te zeggen omdat het moeilijk te meten is maar ik ben geneigd te zeggen: nee, integendeel. En eigenlijk is dat ook wel logisch. Om het in één zin te zeggen: digitaliseren leidt tot automatiseren en dat leidt op zijn beurt tot standaardiseren. Kijk maar 's hoe vaak de begrippen in één adem genoemd worden. De relatie ligt ook voor de hand. Menselijke verhoudingen zijn grillig - en weerstaan automatisering c.q. standaardisatie. Papieren relaties zijn rechtlijnig - en stimuleren een en ander. Kortom, digitalisering leidt tot excellshitcultuur.
De website van Actal steunt me in deze gedachten. Als je het tabblad nieuws aanklikt bijvoorbeeld, zie je veel voorbehoud ('niet helder', 'niet volledig in beeld', 'onvoldoende in zicht'), veel aankondigingen van nieuw onderzoek ('Actal start', 'Actal pleit') en veel ellende ('Kunnen eenvoudiger', 'regeldruk disproportioneel'). Successen, ik zie ze niet. En bedenk: dit gebeurt niet alleen in Nederland. Kortom:
