(fragment uit een artikel dat ik in de zomer van 2004 in Vrij Nederland publiceerde)
Een vergelijking tussen twee romans, 1984 en Brave New World, kan verhelderend zijn. Orwell beschrijft een wereld die verdeeld is tussen supermachten. De dreiging van buiten is voor de heersers van deze machten een reden om hun onderdanen te onderdrukken. Daartoe bedienen zij zich van een fictieve macht, Big Brother, en alle methodes die de moderne dictatuur ter beschikking staan: camera's, martelpraktijken, brainwashing, geschiedvervalsing, taalverkrachting, propaganda. Held van het verhaal is de man die zich de onvolmaaktheid van het verleden herinnert en van de liefde weet te proeven. Toch is hij gedoemd. Aan het eind van het verhaal krijgt Big Brother hem in de greep. De macht van buiten is te sterk.
Hoe anders het eerder (1932) verschenen boek van Aldous Huxley. Daarin
