(Trajactum 14-1-2014)
Het overkomt ons allemaal. Dat je even uit je gewone ritme bent en met afstand naar je dagelijkse bezigheden kijkt. Zo gebeurt ook mij op dit moment in Spanje. Wat hebben we het toch ontzettend goed, denk ik, als ik om me heen kijk, in het bijzonder naar de jongeren en mijn onafzienbare reeks Spaanse neven en nichten. Ze hebben nauwelijks of geen toekomst, de opleidingen zijn massaal (bijna geen werkgroepen, allemaal hoorcolleges), de middelen zijn minimaal. Vandaar ook dat zoveel Spaanse studenten met een ́Erasmo`, een internationale beurs, naar het buitenland vertrekken. Het is op dit moment ongeveer hun enige perspectief.
Maar al hebben we het in Nederland ontzettend goed, er gaat ook veel fout. Maar dan nodig is. En daarover, in het bijzonder waar het ́t Hoger Onderwijs betreft, wil ik het in komend jaar op deze plek hebben. Niet om te zeuren. Juist niet. Ik wil kritiek leveren omdat het zo goed gaat en er zoveel onnodig kapot wordt gemaakt. Onnodig. Dat is het sleutelwoord. Een dezer dagen zag ik een documentaire over een buitengewoon succesvolle Mexicaanse onder- nemer. De man had het ouderwetse bedrijf van zijn vader hervormd in een modern bedrijf waar- in werknemers eerst en vooral aangesproken werden op hun eigen verantwoordelijkheid. Er moest weinig. Het enige dat moest is dat je op tijd deed wat er van je gevraagd werd. Vertrouwen. Daar draait het om. Vertrouwen tussen leiding en werknemers en tussen werknemers onderling. Het bedrijf is een ongekend succes.
Sinds de InHolland-affaire is er in het Hoger Onderwijs een cultuur van wantrouwen geslopen. Van angst ook. Deze cultuur maakt meer kapot dan nodig is. Studenten worden voortdurend gecontroleerd en moeten eerst en vooral regeltjes volgen. Docenten idem dito. Formulieren, af- spraken, targets, eisen, plichten. Waar verdikkie zijn onze traditionele vrijheid en ondernemings- lust gebleven? We zijn teruggevallen in een treurige vorm van kleingeestigheid – en dat terwijl we creativiteit en excellentie hoog in het vaandel dragen. De reden? We zijn o zo bang de greep te verliezen en vervolgens afgestraft te worden. Angst regeert. Maar er bestaat geen slechtere regent, zeker niet voor een omgeving waarin het goed gaat. Roer om dus, liever vandaag dan morgen. Weg van het InHolland syndroom!
